بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيْمِ

وَاعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّىٰ يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ

Takdim

Bu el kitapçığı, okuyacağınız gibi aksâm-ı ibadeti yazan bir ilmihâl değildir, belki envâ-ı ibadetin bir listesi gibidir…

Bilirsiniz ki bir kulun, kullukla şereflendikten sonra var oldukça kulluktan bir an için de olsa ayrılması, âdeta istifası veya izinli olması söz konusu olamaz. Mahlukiyetimiz sebebiyle daima kul kalacağız... Kulluk yapacağız... İbadetimizle, kulluğumuzla Ma’budumuz olan Rabbimizi razı edeceğiz…

Kulluğumuzun (ibadetlerimizin) icbârîleri, vücûbîleri, istihbâbîleri, fiilîleri, kavlîleri, hâlîleri gibi çok çeșitleri vardır.

Şimdi okuyacağınız satırlarda husûsî bir tefekkürle, öncelikler fazla nazara alınmadan pek çok ibadetlerin listesi verilmiştir. Elbette bütün ibadetler unutulmadan burada yazılmış olmayabilir. Bununla beraber sizler derin anlayışınızla, verilen (hatırlatılan) ipuçlarından diğerlerine de ulaşabilirsiniz.

Müteâl Rabbimden niyazım sizlerin, bizlerin, geçmişlerimizin, usûl ve fürûumuzun, ahfad ve emsalimizin güzel niyetlerle yapabildiğimiz her türlü ibadetlerimizi kulu ve Resûlü Muhammed Aleyhisselam hürmetine kabul buyursun… Sizlerin makbul duâlarınızla âciz kardeşinize de “yâ abdî” ey kulum İhsan… diye hitap etsin…

Ahmed İhsan Genç

7 Eylül 2005

Allah (c.c.) bir.

Şerîki yok

Nazîri yok

Vezîri yok

~~ 1 ~~

Allah’ı (c.c.) unutmamak ibadettir.

~~ 2 ~~

Allah’ı (c.c.) hatırlamak ibadettir.

~~ 3 ~~

Allah (c.c.) için yapılan her iş ibadettir.

~~ 4 ~~

Allah (c.c.) için söylenen söz ibadettir.

~~ 5 ~~

Allah’ı (c.c.) unutmayarak insanlara, hayvanlara yapılan hizmetler, iyilikler ibadettir.

~~ 6 ~~

Allah (c.c.) için kalkmak, yürümek, koşmak, yorulmak, terlemek ibadettir.

~~ 7 ~~

Allah (c.c.) için üzülmek de sevinmek de ibadettir.

~~ 8 ~~

Allah (c.c.) için yaşamak, yaşamayı istemek ibadetir.

~~ 9 ~~

Allah (c.c.) için ölmeyi istemek, ölmek ibadettir.

~~ 10 ~~

Allah (c.c.) için sevmek, sevilmek ibadettir.

~~ 11 ~~

Allah (c.c.) için dövmek, dövülmek ibadettir.

~~ 12 ~~

Allah (c.c.) için dostluk da düşmanlık da ibadettir.

~~ 13 ~~

Kitabullah’ı sevmek, kucaklamak ibadettir.

~~ 14 ~~

Resûlullah’ı sevmek ibadettir.

~~ 15 ~~

İslam’ı sevmek ibadettir.

~~ 16 ~~

Mü’minleri sevmek ibadettir.

~~ 17 ~~

Melekleri sevmek ibadettir.

~~ 18 ~~

Selamlaşmak ibadettir.

~~ 19 ~~

Mahlûkatı sevmek ibadettir.

~~ 20 ~~

Kardeşlerle musâhabe etmek ibadettir.

~~ 21 ~~

Yardım isteyenlere yardımcı olmak ibadettir.

~~ 22 ~~

Şeytana ve küfre düşmanlık ibadettir.

~~ 23 ~~

Âdil olmak ibadettir.

~~ 24 ~~

Güzellikleri, doğrulukları, hayırları, merhameti, merhametlileri sevmek ibadettir.

~~ 25 ~~

Sulhu, sükûnu, huzuru istemek ibadettir.

~~ 26 ~~

Faziletleri, faziletlileri daha çok sevmek ibadettir.

~~ 27 ~~

Allah’ın (c.c.) ve Resûlü'nün emirlerine seve seve uymak, azîm bir ibadettir. 

~~ 28 ~~

Büyüklere sevgi ve hürmet, küçüklere yardım ve şefkat ibadettir.

~~ 29 ~~

İlmi istemek, yolunda olmak ibadettir.

~~ 30 ~~

Musîbetleri iyi karşılamak, zorluklardan yılmamak ibadettir.

~~ 31 ~~

Bilmediklerimizi sormak, öğrenmek ibadettir.

~~ 32 ~~

Bildiklerimizi öğretmek ibadettir.

~~ 33 ~~

Yaşlıların, hastaların, çocukların ellerinden tutmak ibadettir.

~~ 34 ~~

İhtiyaç halinde Allah (c.c.) için, Resulü için, Kur’an için, İslam için, namus için, vatan için, mülk için kendi nefsimizi feda etmek ibadettir.

~~ 35 ~~

Cemaat hayâtı ibadettir.

~~ 36 ~~

Misafiri istemek ve ikram etmek ibadettir.

~~ 37 ~~

Ailemizi sevmek ibadettir.

~~ 38 ~~

Güler yüzlü olmak ibadettir.

~~ 39 ~~

 Mü’minlere beşaret ibadettir.

~~ 40 ~~

Mağmumları sevindirmek ibadettir.

~~ 41 ~~

Hediyeleşmek ibadettir.

~~ 42 ~~

İyiliklere mukabele ibadettir.

~~ 43 ~~

Cahillerden yüz çevirmek ibadettir.

~~ 44 ~~

Nasihat ibadettir.

~~ 45 ~~

Kanaat, şükür ibadettir.

~~46 ~~

İstiğna ibadettir.

~~ 47 ~~

Havf ve recâ muvazenesi ibadettir.

~~ 48 ~~

İffetli ve mahcup olmak ibadettir.

~~ 49 ~~

Tefekkür, riyadan tamamiyle masun bir ibadettir.

~~ 50 ~~

Abdestli bulunmak ibadettir.

~~ 51 ~~

Temizlik ibadettir.

~~ 52 ~~

Din gayreti ibadettir.

~~ 53 ~~

Güzel duygular ibadettir.

~~ 54 ~~

Hüsn-ü zan ibadettir.

~~ 55 ~~

Duâlar ibadettir.

~~ 56 ~~

Meşru’ çalışmalar ibadettir.

~~ 57 ~~

Muzırları bertaraf etmek ibadettir.

~~ 58 ~~

Helal kazanmak ibadettir.

~~ 59 ~~

İbadete hazırlıklı ve meyilli olmak ibadettir.

~~ 60 ~~

Allah (c.c.) yolunda dağıtmak, cömertlik ibadettir.

~~ 61 ~~

Hayatı, dini, nefsi, nesli, imanı korumak ibadettir.

~~ 62 ~~

İmanı güçlendirmeğe, İslam’ı yüceltmeğe çalışmak ibadettir.

~~ 63 ~~

Mukaddesâtı sahiplenmek ibadettir.

~~ 64 ~~

Çocukları sevmek, sevindirmek, onlarla oynaşmak ibadettir.

~~ 65 ~~

Günahlardan içtinap ibadettir.

~~ 66 ~~

Takva ibadettir.

~~ 67 ~~

Gıybet, iftira, mâlâyani, dedikodu, isrâf-ı kelamdan sakınarak susmak ibadettir.

~~ 68 ~~

Kahkahadan kaçınmak ibadettir.

~~ 69 ~~

Tebessüm ibadettir.

~~ 70 ~~

Babaların yüzüne bakmak ibadettir.

~~ 71 ~~

Âlimlerin, salihlerin yüzüne bakmak ibadettir.

~~ 72 ~~

Kalbe hücum eden vesvese zail olsun diye (zikir, okumak, istiğfar, namaz vs. ile meşgul olarak) tedbir almak ibadettir.

~~ 73 ~~

Dostları ziyaret ibadettir.

~~ 74 ~~

Ruha akseden, kalbe hutur eden ilhâmâtı kollamak ibadettir.

~~ 75 ~~

Tavâf-ı beyt ibadet olduğu gibi ona nazar etmek de ibadettir.

~~ 76 ~~

Günahlardan gözleri kapamak (kardeşlerin, insanların, belki hayvanların) kusurlarını bağışlamak ibadettir.

~~ 77 ~~

Kıyafetin düzgünlüğü, saçların, sakalın dişlerin bakımı ibadettir.

~~ 78 ~~

Başkalarını iğrendirecek görüntü ve davranışlardan sakınmak ibadettir.

~~ 79 ~~

Her kimden olursa olsun iyilikleri hatırlamak, teşekkür etmek ibadettir.

~~ 80 ~~

Bütün a’mâl ve içtinap (kitap ve sünnet muvazenesinde) ibadettir.

~~ 81 ~~

İstikametli niyetler ibadettir.

~~ 82 ~~

Mürüvvet imanın meyvelerindendir, ibadettir.

~~ 83 ~~

Kadının kocasını, erkeğin hanımını sevmesi, karşılıklı sevişmeleri yatak hayatı vs. de ibadettir.

~~ 84 ~~

Babanın ve ananın çocuklarını sevmeleri öpmeleri ibadettir.

~~ 85 ~~

Güzelliklere (ilahi sanatlara) temâşâ ibadettir.

~~ 86 ~~

İbadetleri sevmek ibadettir.

~~ 87 ~~

Mazlumu kurtarmak ibadettir.

~~ 88 ~~

Mağduru, muhtacı kollamak ibadettir.

~~ 89 ~~

Ölümü unutmamak ibadettir.

~~ 90 ~~

Mücerret aşk ibadettir. 

~~ 91 ~~

Hastaların, mahpusların, ölmüşlerin ziyaretleri ibadettir.

~~ 92 ~~

Ümerâmıza itaat etmek, milletimizi sevmek ibadettir.

~~ 93 ~~

Ezanı duymak, dinlemek, riayet etmek ibadettir.

~~ 94 ~~

Vaktinde kılınan namaz büyük ibadettir.

~~ 95 ~~

İbadet kimin için yapıldığını bilmek, şirk bulaştırmadan Onun için yapmak, en büyük ibadettir.

~~ 96 ~~

İbadette istikrar ibadettir.

~~ 97 ~~

Kalplerin, mescitlerin, medreselerin çengelinde bulunması ibadettir.

~~ 98 ~~

Kardeşin kardeşiyle musâfahası, muânakası, kucaklaşması, samimiyeti ibadettir.

~~ 99 ~~

Bazen çok küçük ve ehemmiyetsiz görülen niyetlerin, işlerin içinde çok kıymetli ibadetler vardır.

~~ 100 ~~

İhmâle uğramayan ibadetler, daha kıymetli ibadetlerdir.

~~ 101 ~~

Bilumum ibadetlerin külfet olmadığını, Allah’ın kuluna yakınlaşması için hediyesi, daveti belki ikramı, mükellef bir nimetler sofrası olduğunu idrak etmek ibadettir.

~~ 102 ~~

İbadetleri ihlas ile süslemek ibadettir.

~~ 103 ~~

İbadetleri âdetlerden ayırmak ibadettir.

~~ 104 ~~

İman, ilim, ibadet zenginliğini sâir zenginliklere tercih etmek ibadettir.

~~ 105 ~~

Kibriyânın huzuruyla müşerref olabilmenin protokolü ibadettir.

~~ 106 ~~

İbadetlerdeki şevk, hazz-ı ibadettir.

~~ 107 ~~

Fâniyatta bâkiyatı yaşamak, Cennet-i Cemâl’e dühul, Sultan’a vüsul ibadettir.

~~ 108 ~~

Her kul sücûduyla sâcidîne ulaşmaya, mîrâca ermeye çalışır.

~~ 109 ~~

Her kula, kurb-u huzûra nâiliyeti için pek çok ibadetler ve yollar vardır.

~~ 110 ~~

Allah azîm-üş şan var oldukça O’na kulluk olacaktır. Her şeyden en üstün, en değerli ibadettir.

~~ 111 ~~

Allah (c.c.), azîmdir, münezzehtir, birdir. Şirkli yaklaşmalar Onun menfurudur… Yaptıkları, şirk edenin yüzüne çarpılır.

~~ 112 ~~

Ubûdiyet, O’nun zâtına layık livechillah olursa makbuldür.

~~ 113 ~~

Hiçbir hazine yoktur ki, Allah’ın (c.c.) rızasından daha değerli olsun. Onun rıza ve hoşnutluğuna götüren en sür'atli vasıta, iman ve ubûdiyettir.

~~ 114 ~~

İbadetlerin, amellerin birbirine fark yapanları vardır. Allah (c.c.) için oldukça hepsi güzeldir.

~~ 115 ~~

İbadetine özenen iman sahibi için ahiret aleminde ümit ve hayal edemediği güzel bir karşılama merasimi vardır, yüzbinler melekler ve ruhlar, o merasime iştirak ederler.

~~ 116 ~~

Bütün eşyanın (hayvanî ve nebatî varlıkların) fıtrî vaziyetleri onların ibadetleridir.

~~ 117 ~~

Şuurlu mahlûkatın her türlü ibadetleri (fitrî olsun, gayr-ı fıtrî olsun) insanın ibadeti içinde temsilî olarak yapılmaktadır.

~~ 118 ~~

İnsan en yüksek bir ubudiyet mümessilidir.

~~ 119 ~~

İnsanın ubûdiyetinde nâmütenahi derecât vardır. Hak Mâbud’a ibadet etmeyen insan ve cin, bâtıl ma’bud ve putlara yönelmeğe mecbur olur… Çünkü “fıtrat, ibadeti iktiza eder.”

~~ 120 ~~

Her ibadet için (muktezasınca) önceden hazırlıklı olmak ibadettir.

~~ 121 ~~

Bir ibadeti, muvafık olan bir ibadetle bağlamak ibadettir. Mesela; Abdestin namazla, namazın duâ ve tesbihle bağlanması gibi...

~~ 122 ~~

İbadetlerin usûlü ibadet olduğu gibi furuâtı da ibadettir… Misal; namaz ve secde veya selam gibi…

~~ 123 ~~

Hayatı yüksünmemek, bütünüyle kucaklamak, hayata hizmet ibadettir.

~~ 124 ~~

Başkalarını, lâkaytları ve çocukları ibadete teşvik etmek ibadettir.

~~ 125 ~~

İbadetleri kusursuz tamamlamaya çalışmak ibadettir.

~~ 126 ~~

Uzviyetimizi ve manevi şahsiyetimizi, hiçbir âzâmızı dışlamadan ibadete iştirak ettirmek ibadettir.

~~ 127 ~~

Hangi ibadetin nasıl yapılacağını öğrenmek öncelikli bir ibadettir.

~~ 128 ~~

İbadette Ma’bud ile muvacehe ibadettir.

~~ 129 ~~

Aksâm-ı ibadete ehemmiyet vermek ibadettir.

~~ 130 ~~

Rahmaniyetten istifade için (meşrû, gayr-ı meşrû) rızıklanmak için mahlûkiyet kâfî iken rahimiyetten faydalanmak için Rahman ve Rahim Allah’a (c.c.) imanla ubûdiyetle teveccüh şartı vardır.

~~ 131 ~~

Bütün fezâil bir nevî ubudiyettir.

~~ 132 ~~

Ulvî niyetler, tahakkuk etmemiş olsa da yine ibadettendir, kazançlı hasenedir.

~~ 133 ~~

Mucizeler, enbiyânin ubûdiyet ve duâlarının neticesi olan azim mazhariyetlerdir.

~~ 134 ~~

Kerâmetler ve kerâmetlerin ilerisinde olan tevâfuklar, ikramlar iman, ihlas ve ubûdiyetlerin (velâyet, salahat sahiplerine) neticeleridir.

~~ 135 ~~

İnsanı, selim fıtratıyla kucaklaştıran ibadettir.

~~ 136 ~~

Sâmiânın işitilmesi lazım gelen sözleri ve sesleri işitebilmesi onun için ibadettir.

~~ 137 ~~

Melekâtımızı yaratılış gayesi üzerinde terakkî ettiren ibadettir.

~~ 138 ~~

Ruhumuzun maaliyata meyil ve terakkisi ibadettir.

~~ 139 ~~

Basîremizin, görülmesi lazım olanları görebilmesi ibadettir.

~~ 140 ~~

Hayal kuvvemizin fâniyattan bâkiyata, süfliyattan ulvîliklere, sûrîlerden hakîkilere, darlıktan genişliğe açılması ibadettir.

~~ 141 ~~

Aklımızın hakâyık deryasına dalması ibadettir.

~~ 142 ~~

Nefsânilikten kirli, yırtık gömleğin çıkarılıp rûhanîlik hil’atının giyilmesi ibadettir.

~~ 143 ~~

“Sır”rın sahib-i sırrın sırlarının keşfine başlaması ibadettir.

~~ 144 ~~

Kalbin, iman ve tevhid ile yumulup açılması ibadettir.

~~ 145 ~~

Cazibe kuvvesinin, melekleri, güzellikleri, nurları cezbe başlaması ibadettir.

~~ 146 ~~

Lisanın hikmetle, kudsî kelimatla hareketi ibadettir.

~~ 147 ~~

Şammenin Cennet çiçeklerini bilhassa gül-ü Muhammedîyi koklaması ibadettir.

~~ 148 ~~

Şefkât hissinin bütün masumlara, ma’sumiyetlere şumûlü makbul olmuş bir ibadettir.

~~ 149 ~~

Maddi cismâniyetimiz ve metafizik yapımızın bütün ünitelerinde Rubûbiyetin kuvvetli sirâyetiyle nurların parlaması ve letâif, hattâ sîma aynalarında tezâhüre başlaması semerât-ı ibadettir.

~~ 150 ~~

İhtiyârımızın, meşiyyetle, ilâhî kaza ile tevafuku ibadettir.

~~ 151 ~~

İman ve hidayetin cereyanına bağlanmak, tâbî olmak ibadettir.

~~ 152 ~~

Sabırda Eyyüp Aleyhisselam gibi devam ve sebat edebilmek ibadettir.

~~ 153 ~~

Kâinatta, bütün âlemlerle beraber her şeyde tehalüfsüz bir birlikteliğin, bir şeyin bir şeyi, her şeyin her şeyi tamamlayıcı olduğu bütünlüğünü müşahede, bir ibadettir.

~~ 154 ~~

İnsan, Nur ve Kudsiyet tecellîleri ile kuşatılsa da tevazu ve mahviyetten lezzet alması ibadettir.

~~ 155 ~~

Ondan olan her şeyi (hiçbir istinası yok) ona vermek sebîlullah, bezletmek… Vermek, vermek... Vermek kahramancasına bir ibadettir.

~~ 156 ~~

Altın ile çakılın emr-i îtibârîsini fark etmek ibadettir.

~~ 157 ~~

İman ve şuurla verilip alınan her nefes müstahsen bir ibadettir.

~~ 158 ~~

Çevremizdeki insanların, bilhassa dostların meziyet ve faziletlerini görebilmek, takdir etmek basîrâne bir ibadettir.

~~ 159 ~~

Günâha çeken her görüntüye gözleri kapayabilmek o tarz bir ibadettir.

~~ 160 ~~

Mâdem ki dünya hayatımız kulluk sûretinde imtihanımızdır… Niçin attığımız her adım, aldığımız her nefes ibadetimiz olmasın?

~~ 161 ~~

Kul olduğumuza göre kulun vazifesi kulluktur, ubûdiyettir.

~~ 152 ~~

Tefekkür zamanlarının her saati belki her dakikası müstakil ve çok bereketli ibadetlerdir.

~~ 163 ~~

İnsanın değeri îman ve ibadetten ibarettir.

~~ 164 ~~

İbadetlerin isyanlardan, günahlardan çekemediği insan nereye gidecek?..

~~ 165 ~~

Râînin râiyetine “mesuliyetim var” diye sahip çıkması da hassasiyetli bir ibadettir.

~~ 166 ~~

Her şeyi rububiyetiyle terbiye eden Rabb-i Rahîm’in fıtrî terbiyesine ve nübüvvetle verdiği terbiyeye itaatle koşa koşa ibadetimi yapmalıyım… Kullukta devam ederek îlan-ı isyan etmemeliyim.

~~ 167 ~~

Kulları kul olduklarını unutturmayarak kullukla yükselten, kemâle erdiren ibadettir.

~~ 168 ~~

Kulluğuna bakmayarak ulûhiyetten sehim sahibiymiş gibi yanlış, anlamsız söz ve davranışlar münafi-i ubûdiyettir.

~~ 169 ~~

Allah’ın (c.c.) bașta Kur’an ile, indirdiği kitaplarla müjdelediklerini hafife almamak, istemek imanın güzelliklerinden nezih bir ibadettir.

~~ 170 ~~

İbadetin Nurları kulluk edenin üzerinde açık açık parlamaya başlayarak, o ibadet insanını diğer insanlardan farklı bir insan hâline getirir. Başkalarına da (istesin, istemesin) gösterir. Bunda kulun tasannu'u yoktur, gösteriş sayılmaz.

~~ 171 ~~

İbadet ehlinde parlayan, en göz kamaştıran nur, îman nûrudur, secde nûrudur… Onları (o sâcidleri) görür görmez “sahib-i secde” veya “Sahib-i Nur” diyebiliriz.

~~ 172 ~~

Sâimiyet (oruçlu olmak) ibadettir.

~~ 173 ~~

Kâimiyet ibadettir.

~~ 174 ~~

Riyâzat ibadettir.

~~ 175 ~~

İnzivâ ibadettir.

~~ 176 ~~

Îtikaf ibadettir.

~~ 177 ~~

Kur’an kıraati ibadettir.

~~ 178 ~~

Salât ibadettir.

~~ 179 ~~

Salavat ibadettir.

~~ 180 ~~

Cihat ibadettir.

~~ 181 ~~

Gazilik rütbe-i ibadettir.

~~ 182 ~~

Şehadet rütbe-i ibadettir.

~~ 183 ~~

Her ne ki sevimlidir, vicdânen ondan ürkmeyiz, müsterih oluruz.. Niyet yardımıyla onu âdetten ayırırız. Bilmeliyiz ki bu dahi ibadettir.

~~ 184 ~~

Bu ikişer üçer kelimelik cümleciklerle anlatılmak istenilen bilgiler birer hatırlatmadır. Bu hatırlatmalar da bir çeşit ibadettir.

~~ 185 ~~

Bütün a’mâl ve ef’âli ibâdetleştiren, zenginleştiren maarif İslam’da vardır.

~~ 186 ~~

İbadet, abdin abdiyyetini bilerek iman ettiği Allah’a (c.c.) kulluğunu yaparak emrini yerine getirmesinden ibarettir. Kulluk ve ibadet iman etmekle başlar… Açık ve gizli şirklerden, kirlerden tertemiz olarak iâdete girilir. Hak mabûdun mabûdiyetini kâlben, lisânen, bedenen, niyeten, hâlen fiilen izhar ederek, kulluğun îfâ ve icrâsı ibadettir.

~~ 187 ~~

İbadet, yalnız Allah (c.c.) içindir.

~~ 188 ~~

Kul ibadetinde katıngısız olarak ancak Allah’a (c.c.) teveccüh eder.

~~ 189 ~~

İbadet bir şükr-ü azimdir. Kulluğun kabullenilip icrâsından ibarettir.

~~ 190 ~~

İbadet, insanın Fatırına âyinedarlık ederek, fıtratıyla şuurlu bir cevabıdır.

~~ 191 ~~

Bizim ibadetimiz, Muhammed (a.s.)’ı terbiyenin mahsûlüdür.

~~ 192 ~~

İbâdet, fıtrattan gelen öyle kat’î bir emirdir ki tav’an kerhen her şeyin kendine mahsus ibadeti vardır.

~~ 193 ~~

Samimiyet ibadettir.

~~ 194 ~~

“Kün” emrinin içinde bulunan her ne varsa ibadeti vardır.

~~ 195 ~~

Kıyâmetin yakınlığı ibadetin ikmâline mâni olmaz.

~~ 196 ~~

Ne bir melek, ne bir cin, ne bir insan hiç kimsenin ibadetten (kulluktan) muafiyeti yoktur.

~~ 197 ~~

İbadetlerin envâını, direkt ve endirekt ibadet olanlarını tesbit ederek, liste ederek bunları yazdım ki ibadetlerden bir kısmını ihmal edenler meyusiyetle Allah (c.c.) ile irtibat ve intisaplarını koparmasınlar, kulluklarına devam etsinler… Belki onlar için de necatın ve rızanın yolu açılır.. Bir kısım vesilelerini bilmek ve görmek “boş ümid” şeklinden insanı çekerek gerçekli ümide, âmâle meylettiren ümide sahip kılar. İman hesabına büyük bir kazanç elde eder.

~~ 198 ~~